Để huy động sự vào cuộc của các cấp, các ngành trong công tác phòng, chống HIV/AIDS, UBND tỉnh đã ban hành 15 văn bản; Sở Y tế ban hành 16 văn bản chỉ đạo, tổ chức triển khai trên cơ sở cụ thể hóa các văn bản của Trung ương, Tỉnh ủy và HĐND tỉnh về thực hiện các biện pháp phòng chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh. Công tác thông tin, truyền thông, giáo dục phòng chống HIV/AIDS được thực hiện bằng nhiều hình thức với số người được truyền thông trực tiếp hàng năm đạt trên 250.000 lượt người; trong đó chú trọng truyền thông công tác điều trị ARV, điều trị Methadone, xét nghiệm HIV; hướng tới thực hiện mục tiêu 90-90-90 và hướng đến kết thúc đại dịch vào năm 2030….: triển khai có hiệu quả các chương trình thông tin giáo dục thay đổi hành vi phòng, chống HIV/AIDS cho khoảng 150.000 lượt người/năm đã góp phần tăng độ bao phủ thông tin, kiến thức về HIV/AIDS, nâng cao sự hiểu biết của người dân về dự phòng lây nhiễm HIV tại cộng đồng.

Việc triển khai các giải pháp để thực hiện 10 nhiệm vụ trọng tâm đề ra tại Nghị quyết số 70/2014/NQ-HĐND ngày 03/4/2014 của HĐND tỉnh Sơn La cơ bản được quan tâm, chú trọng, có lồng ghép với các giải pháp chuyên môn. Hệ thống tư vấn, xét nghiệm tự nguyện HIV được triển khai tại 12/12 huyện, thành phố với trang, thiết bị, đạt 100% độ bao phủ tuyến huyện, phục vụ tư vấn xét nghiệm HIV cho khoảng 8.000 lượt người, tỷ lệ dương tính trung bình khoảng 3%. Chất lượng dịch vụ chăm sóc, điều trị cho người nhiễm HIV/AIDS tại các bệnh viện được nâng cao; toàn tỉnh hiện có 4.350 người nhiễm HIV được quản lý, theo dõi, chăm sóc, điều trị bằng thuốc ARV, trong đó 100% trẻ em nhiễm HIV được điều trị. Đặc biệt, chương trình dự phòng lây nhiễm HIV từ mẹ sang con được triển khai tại 12 huyện, thành phố với khoảng 10.000 người mang thai được tư vấn, xét nghiệm HIV hằng năm; điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho 111 phụ nữ.

Chương trình can thiệp giảm hại với hoạt động tiếp cận cộng đồng được được triển khai và bao phủ 100% các huyện, thành phố và 78,43%  các xã, thông qua 150 tuyên truyền viên đồng đẳng và 70 nhân viên y tế bản. Hàng năm, thực hiện cung cấp 600.000 bơm kim tiêm sạch cho khoảng 7000 người nghiện chích ma túy; hướng dẫn sử dụng và cấp phát 160.000 bao cao su cho người bán dâm. Công tác điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone trên địa bàn tỉnh được nâng cao với 13 cơ sở điều trị Methadone, 53 cơ sở cấp phát thuốc, điều trị cho 1.052 người.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai các biện pháp để thực hiện mục tiêu phòng, chống HIV/AIDS còn nhiều khó khăn, bất cập. Việc thực hiện các mục tiêu tại Nghị quyết số 70/2014/NQ-HĐND ngày 03/4/2014 của HĐND tỉnh Sơn La chưa được đánh giá cụ thể như: Tỷ lệ người dân trong độ tuổi từ 15 đến 49 tuổi có hiểu biết đầy đủ về HIV, tỷ lệ người dân không kỳ thị phân biệt đối xử với người nhiễm HIV, tỉ lệ nhiễm mới HIV trong nhóm nghiện chích ma túy và lây truyền qua đường tình dục, tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con và tỷ lệ người nhiễm HIV/AIDS được điều trị bằng thuốc kháng vi rút (ARV). Tình trạng kỳ thị, phân biệt đối xử với người nhiễm HIV trong cộng đồng vẫn còn; ý thức về sức khỏe của người nhiễm chưa cao; còn e ngại điều trị do sợ bị kỳ thị và phân biệt đối xử nên việc triển khai chương trình can thiệp giảm hại còn gặp nhiều khó khăn trong công tác tiếp cận, giới thiệu và tư vấn điều trị… Mô hình điều trị tại xã còn gặp khó khăn do không được thanh toán BHYT cho bệnh nhân, yêu cầu bệnh nhân điều trị phải có mặt tại bệnh viện mới được BHYT xác nhận thanh toán. Nguồn kinh phí bố trí cho công tác phòng, chống HIV/AIDS còn thấp, chủ yếu do các dự án quốc tế tài trợ, trong 03 năm gần đây đã bị cắt giảm mạnh (giảm 3 lần so với năm 2016) trong khi khả năng cân đối ngân sách của tỉnh còn khó khăn.

Để thực hiện quyết liệt, đồng bộ các chương trình nhằm tiến tới mục tiêu giảm số người mới nhiễm HIV và tử vong liên quan AIDS, chấm dứt dịch bệnh AIDS trước năm 2030, giảm tối đa tác động của dịch HIV/AIDS đến sự phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh cần sự tham gia của cả hệ thống chính trị; trong đó, quan tâm triển khai các nhóm giải pháp chuyên môn để thực hiện tốt công tác phòng, chống HIV/AIDS, chú trọng giải pháp tuyên truyền, giáo dục nâng cao kiến thức, giảm kỳ thị và phân biệt đối xử với người nhiễm HIV/AIDS; đảm bảo bố trí và huy động nguồn lực tài chính đảm bảo cho công tác phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn tỉnh./.

Tu Linh