TĂNG CƯỜNG SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐẢNG ĐOÀN HĐND TỈNH
 ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT, KHẢO SÁT

 (Tham luận của Đảng đoàn HĐND tỉnh tại Hội thảo khoa học "Sơn La
với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở")         

Đảng đoàn HĐND tỉnh là tổ chức đảng do Ban Thường vụ Tỉnh uỷ chỉ định, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp và thường xuyên của Ban Thường vụ tỉnh uỷ; thực hiện chức năng lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện Cương lĩnh, đường lối, chủ trương, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Đảng; phương hướng, nhiệm vụ chính trị, tổ chức, cán bộ của HĐND, Thường trực HĐND, các ban của HĐND tỉnh; lãnh đạo kiểm tra việc chấp hành đường lối, chính sách của Đảng; quyết định những vấn đề về tổ chức, cán bộ hoặc đề xuất với cấp uỷ về công tác tổ chức, cán bộ theo phân công, phân cấp quản lý cán bộ; liên hệ mật thiết với Nhân dân; đề xuất với cấp uỷ việc đổi mới nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của HĐND; quyết định các nội dung theo thẩm quyền.

Toàn cảnh Hội thảo khoa học "Sơn La với công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và củng cố hệ thống chính trị ở cơ sở"

Với nhận thức sâu sắc về vai trò lãnh đạo của Đảng đoàn HĐND tỉnh đối với chất lượng, hiệu quả và hiệu lực hoạt động của HĐND tỉnh; trên cơ sở kế thừa và phát huy kinh nghiệm hoạt động từ các nhiệm kỳ trước; nhiệm kỳ 2021-2026, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc thực hiện cương lĩnh, đường lối, chủ trương, chính sách, nghị quyết, chỉ thị của Trung ương Đảng và Tỉnh uỷ, cụ thể hoá trong tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo thẩm quyền của HĐND tỉnh; là cầu nối để thực hiện tốt vai trò lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đối với HĐND tỉnh; giúp HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh, các Tổ đại biểu của HĐND tỉnh thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ theo luật định, như: Quyết định ban hành các cơ chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; tăng cường hoạt động giám sát, phát huy vai trò của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, củng bố bộ máy chính quyền và không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND, HĐND tỉnh thực hiện chức năng giám sát thông qua các hoạt động: ⁽¹⁾ Xem xét các báo cáo kết quả hoạt động của Thường trực HĐND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Toà án nhân dân tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, Cục thi hành án dân sự tỉnh; xem xét các báo cáo của UBND tỉnh về kinh tế - xã hội và các báo cáo chuyên đề tại kỳ họp thường lệ giữa năm và cuối năm; ⁽²⁾ Thẩm tra các báo cáo, dự thảo Nghị quyết trình HĐND tỉnh; ⁽³⁾ Xem xét việc trả lời chất vấn của các cá nhân bị chất vấn tại kỳ họp của HĐND tỉnh, phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh; ⁽⁴⁾ Giám sát, khảo sát chuyên đề; ⁽⁵⁾ Giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh; ⁽⁶⁾ Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND bầu. Bám sát các quy định của pháp luật và Quy chế làm việc, Đảng đoàn HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2021-2026 đã tập trung lãnh đạo HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh, Tổ đại biểu HĐND tỉnh thực hiện hiệu quả chức năng giám sát theo quy định, cụ thể:

Từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 đến nay, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo HĐND tỉnh tổ chức thành công 12 kỳ họp (gồm 05 kỳ họp thường lệ và 07 kỳ họp chuyên đề), trong đó đã tập trung xem xét 24 báo cáo của Thường trực HĐND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Viện kiểm sát nhân tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh và Chi cục thi hành án dân sự tỉnh và các báo cáo chuyên ngành[1]; thẩm tra, thảo luận và thông qua 152 nghị quyết theo thẩm quyền để cụ thể hoá các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong điều kiện thực tiễn của tỉnh, tạo cơ sở pháp lý cho công tác quản lý điều hành của UBND tỉnh và hoạt động của HĐND tỉnh (trong đó có 38 nghị quyết là văn bản quy phạm pháp luật; 114 nghị quyết là văn bản áp dụng pháp luật); thực hiện chất vấn 05 uỷ viên UBND tỉnh, Giám đốc các Sở đối với 06 nội dung tại Kỳ họp thường lệ thứ 3 và thứ 5. Đảng đoàn HĐND tỉnh đã tập trung lãnh đạo và cho ý kiến đối với các nghị quyết về kế hoạch tổ chức các kỳ họp, chương trình giám sát hằng năm của HĐND tỉnh; cho ý kiến báo cáo kết quả thẩm tra của các Ban của HĐND tỉnh đối với các báo cáo, tờ trình và dự thảo nghị quyết trình kỳ họp của HĐND tỉnh; thực hiện báo cáo, xin ý kiến Thường trực tỉnh uỷ, Ban Thường vụ tỉnh uỷ về kế hoạch tổ chức các kỳ họp và kết quả thẩm tra đối với những nội dung theo thẩm quyền tại Quy chế làm việc của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh. Lãnh đạo Thường trực HĐND tỉnh phối hợp chặt chẽ với UBND tỉnh, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh để chủ động, linh hoạt quyết định tổ chức các kỳ họp chuyên đề, kịp thời xem xét, quyết định các nội dung phát sinh cần thiết giải quyết ngay thuộc thẩm quyền của HĐND tỉnh theo quy định tại khoản 2 Điều 78 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và khoản 2 Điều 1 Nghị quyết số 629/2019/NQ-UBTVQH14 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức kỳ họp theo hình thức trực tuyến đến điểm cầu các huyện, thành phố đáp ứng yêu cầu của thời đại công nghệ 4.0, công tác phòng, chống dịch Covid-19 trong thời điểm năm 2021, đầu năm 2022 và thuận lợi trong hoạt động của đại biểu HĐND tỉnh công tác tại cơ sở, tiết kiệm kinh phí ngân sách nhà nước.

Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả và tổ chức thực hiện tốt hoạt động giám sát, khảo sát chuyên đề. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo: (1) HĐND tỉnh thực hiện giám sát tại kỳ họp đối với 02 chuyên đề[2]; (2) Thường trực HĐND tỉnh: Tổ chức 01 cuộc giám sát chuyên đề[3]; thành lập Tổ giám sát thường xuyên việc ban hành quyết định của UBND tỉnh và nghị quyết của HĐND các huyện, thành phố[4]; (3) các Ban của HĐND tỉnh tổ chức 17 cuộc giám sát, khảo sát chuyên đề; 19 nội dung giám sát thường xuyên, định kỳ hằng tháng, quý. Nội dung giám sát được lựa chọn có trọng tâm, trọng điểm và gắn với tình hình thực tế của địa phương, tập trung vào những vấn đề thời sự được cử tri, Nhân dân quan tâm; những vấn đề còn tồn tại, hạn chế trong các lĩnh vực quản lý nhà nước; việc thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, chính sách an sinh xã hội liên quan đến quyền, lợi ích của đông bảo Nhân dân, các cơ chế, chính sách do HĐND tỉnh ban hành; nội dung theo kết luận, chỉ đạo của Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ. Linh hoạt và đa dạng các hình thức, phương thức giám sát phù hợp với tình hình phòng, chống dịch; trong đó: Tăng cường kết hợp giám sát, khảo sát trực tiếp và khảo sát, giám sát thông qua nghiên cứu các báo cáo và văn bản có liên quan; giám sát thường xuyên việc triển khai thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh đã ban hành; đẩy mạnh hoạt động phối hợp giám sát với Đoàn ĐBQH tỉnh đối với các nội dung có cùng đối tượng giám sát; mở rộng thành phần mời tham gia Đoàn giám sát gồm đại diện các cơ quan chuyên môn, Tổ đại biểu HĐND tỉnh, Thường trực HĐND các huyện, thành phố nơi Đoàn đến giám sát để tận dụng kinh nghiệm chuyên môn, tăng cường thông tin từ cơ sở và tăng tính phản biện. Sau giám sát, chỉ đạo ban hành kịp thời báo cáo, thông báo kết luận, có kiến nghị cụ thể để các cơ quan, đơn vị khắc phục những hạn chế và tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, đề ra các giải pháp nhằm thực hiện tốt hơn chính sách, pháp luật của Nhà nước và các nghị quyết của HĐND tỉnh. Các thông tin từ kết quả giám sát, khảo sát chuyên đề được các Ban của HĐND tỉnh sử dụng hỗ trợ hiệu quả hoạt động thẩm tra các nội dung trình kỳ họp của HĐND tỉnh.

Để có được những kết quả nêu trên, trong công tác chỉ đạo, điều hành, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã bám sát sự lãnh đạo của Tỉnh uỷ; thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, nêu cao tinh thần tự phê bình và phê bình, đoàn kết, thống nhất. Các thành viên Đảng đoàn HĐND tỉnh đồng thời là thành viên Thường trực HĐND tỉnh đã bám sát Quy chế làm việc, luôn nêu cao trách nhiệm, chủ động và linh hoạt trong chỉ đạo, điều hành và triển khai thực hiện các hoạt động của Đảng đoàn, điều hành hoạt động của HĐND tỉnh và lĩnh vực được phân công phụ trách, đặc biệt vai trò của người đứng đầu và cấp phó của người đứng đầu; phân công nhiệm vụ đúng người, đúng việc, tạo sự đoàn kết thống nhất trong tập thể Đảng đoàn, Thường trực HĐND tỉnh và trong cơ quan. Thường xuyên quan tâm tới công tác điều hoà, đôn đốc, kiểm tra, giám sát để có sự điều chỉnh và đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ một cách triệt để. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo HĐND tỉnh, Thường trực HĐND tỉnh tập trung ban hành Quy chế hoạt động, các quy trình, quy định trong hoạt động giám sát làm cơ sở để thống nhất triển khai thực hiện và tạo điều kiện để các vị đại biểu HĐND tỉnh tham gia lần đầu có thể thuận lợi trong việc nghiên cứu, tiếp cận thực hiện nhiệm vụ. Phát huy hiệu quả vai trò của đội ngũ đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách với số lượng được tăng lên trong nhiệm kỳ là điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các hoạt động nói chung và giúp hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND tỉnh bảo đảm sâu, rộng, cụ thể, chuyên nghiệp hơn. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động giám sát, khảo sát của HĐND tỉnh vẫn còn những hạn chế cần có giải pháp khắc phục để tiếp tục nâng cao chất lượng và hiệu quả, đó là:

(1) Một số kiến nghị qua giám sát, khảo sát còn chung chung, chưa cụ thể; công tác theo dõi, đôn đốc, giám sát việc thực hiện kết luận, kiến nghị sau giám sát chuyên đề có lúc, có nội dung chưa thực sự quyết liệt; công tác tái giám sát chưa nhiều.

(2) Số lượng đại biểu HĐND thực hiện quyền chất vấn còn ít; hoạt động chất vấn chưa mang tính tranh luận, truy vấn đến cùng trách nhiệm giải quyết các vấn đề, nội dung đặt ra; chưa tổ chức được hoạt động chất vấn, giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh.

(3) Hoạt động giám sát, khảo sát chuyên đề của Tổ đại biểu HĐND tỉnh tại địa phương nơi ứng cử chưa được tổ chức thường xuyên.

Với mục tiêu xây dựng HĐND tỉnh vững mạnh, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đã đề ra; trong thời gian tới, Đảng đoàn HĐND tỉnh sẽ tiếp tục tăng cường và đổi mới phương thức lãnh đạo để HĐND tỉnh tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu lực hoạt động giám sát, tiếp tục khẳng định rõ vị thế, vai trò của cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, cụ thể:

 Một là, Đảng đoàn HĐND tỉnh tiếp tục tham mưu tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ Đảng đối với hoạt động của HĐND; thực sự là cầu nối, thực hiện tốt vai trò lãnh đạo, chỉ đạo toàn diện từ Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đến HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và đại biểu HĐND tỉnh. Qua hoạt động thẩm tra, giám sát, chủ động báo cáo, đề xuất với Thường trực, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ cho ý kiến, định hướng đối với các nhiệm vụ về phát triển kinh tế - xã hội, các dự thảo nghị quyết của HĐND tỉnh, nhất là các nghị quyết về cơ chế, chính sách, các giải pháp để lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết kịp thời, hiệu quả những vấn đề khó khăn, vướng mắc của chính quyền và cơ sở. Tham mưu với cấp uỷ trong công tác quy hoạch, bồi dưỡng, đào tạo, luân chuyển cán bộ gắn với việc đánh giá, phân loại cán bộ, đảng viên thuộc diện Ban Thường vụ Tỉnh uỷ quản lý hằng năm.

Hai là, liên tục cập nhật và chỉ đạo kịp thời việc triển khai thực hiện các văn bản của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Tỉnh uỷ để cụ thể hoá trong quá trình thẩm tra, ban hành nghị quyết và chương trình giám sát của HĐND tỉnh. Triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội hướng dẫn một số hoạt động giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND (Ban soạn thảo đang xin ý kiến lần 3 để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội).

Ba là, tập trung lãnh đạo nâng cao chất lượng thực hiện các hình thức giám sát của HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND và Tổ đại biểu HĐND tỉnh. Các báo cáo thẩm tra đảm bảo chất lượng, làm rõ căn cứ pháp lý, tính hợp hiến, hợp pháp và tính đúng đắn, sự phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương, cung cấp thông tin đa chiều và là cơ sở tin cậy để các đại biểu HDNĐ xem xét, quyết nghị. Nâng cao chất lượng hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn, tập trung vào những vấn đề “nóng”, những vấn đề quan trọng của địa phương, được đông đảo cử tri và dư luận xã hội quan tâm, có tác động lớn đến phát triển kinh tế - xã hội; khuyến khích đại biểu HĐND mạnh dạn hơn trong việc tranh luận, truy vấn để làm rõ vấn đề, có kết luận đối với từng nội dung chất vấn, trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân thực hiện kết luận chất vấn. Lựa chọn, xác định đúng nội dung, đối tượng giám sát, khảo sát chuyên đề, đúng thời điểm để nội dung vấn đề giám sát, khảo sát dễ bộc lộ nhất và kết quả giám sát, khảo sát phục vụ kịp thời, hiệu quả nhất cho công tác quản lý nhà nước. Kết luận giám sát cần bảo đảm tính đúng đắn, cụ thể, đúng phạm vi trách nhiệm, thẩm quyền của cơ quan chịu sự giám sát; chỉ rõ được những hạn chế, thiếu sót và trách nhiệm của cơ quan, cá nhân đối với những khó khăn, khuyết điểm đó; kiến nghị rõ, đúng cơ quan chức năng có trách nhiệm giải quyết, khắc phục và được sự đồng thuận của cơ quan, đơn vị, địa phương được giám sát. Đồng thời kiên trì đôn đốc, giám sát chặt chẽ việc thực hiện kiến nghị sau giám sát; định kỳ 6 tháng hoặc một năm, thực hiện rà soát lại việc thực hiện các kết luận, kiến nghị sau giám sát, khảo sát để tổ chức tái giám sát nếu xét thấy cần thiết. Lãnh đạo nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Tổ đại biểu và đại biểu HĐND; phát huy vai trò của Tổ đại biểu HĐND tỉnh tại địa bàn ứng cử. Duy trì và nâng cao hiệu quả hoạt động của Tổ giám sát do Thường trực HĐND tỉnh thành lập thực hiện giám sát thường xuyên việc ban hành các quyết định của UBND tỉnh và nghị quyết của HĐND các huyện, thành phố. Tổ chức hoạt động chất vấn, giải trình tại phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh để kịp thời tháo gỡ những hạn chế, vướng mắc trong triển khai nhiệm vụ. Thực hiện hiệu quả hoạt động lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do HĐND tỉnh nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả giám sát của HĐND; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước; giúp người được lấy phiếu tín nhiệm thấy được mức độ tín nhiệm của mình để phấn đấu, rèn luyện, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động; làm cơ sở để cơ quan, tổ chức có thẩm quyền đánh giá cán bộ.

Bốn là, tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và đại biểu HĐND tỉnh. Chất lượng hoạt động của HĐND nói chung và hoạt động giám sát nói riêng phụ thuộc vào chất lượng, hiệu quả hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các Tổ đại biểu HĐND và từng cá nhân các vị đại biểu HĐND tỉnh, nhất là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách. Chỉ đạo Thường trực HĐND tỉnh chủ động phối hợp với Ban Công tác đại biểu của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Trung tâm Bồi dưỡng dân cử tổ chức bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho đại biểu HĐND; trong đó có kỹ năng giám sát, nâng cao năng lực hoạt động và tính chuyên nghiệp. Bản thân mỗi đại biểu HĐND cần tiếp tục nâng cao ý thức trách nhiệm, cần dành thời gian hoạt động đảm bảo quy định của pháp luật; nâng cao trình độ, rèn luyện kỹ năng và hiểu biết của mình để thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của người đại biểu HĐND; phát huy tính chủ động khi tiếp cận vấn đề, bám sát chủ trương, định hướng của Đảng; nắm bắt thực tiễn, ý kiến kiến nghị của cử tri để có những đề xuất, giải pháp, kiến nghị phù hợp mang lại lợi ích chung cho Nhân dân.

Năm là, tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền và ứng dụng công nghệ thông tin vào việc phục vụ hoạt động của HĐND; thực hiện các kỳ họp, phiên họp không giấy; đổi mới việc cung cấp thông tin cho đại biểu giúp đại biểu có đủ thông tin chính xác để phụ vụ xem xét, đánh giá và đề xuất đúng vấn đề. Nâng cao chất lượng, hiệu quả tham mưu, phục vụ của Văn phòng Đoàn ĐBQH và HĐND tỉnh.

Sáu là, định kỳ tổ chức sơ kết, đánh giá việc thực hiện Quy chế phối hợp giữa Đoàn ĐBQH tỉnh, Thường trực HĐND, UBND và Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ Việt Nam tỉnh để tiếp tục nâng cao trách nhiệm trong công tác phối hợp và phát huy hiệu quả của từng cơ quan, tổ chức; từ đó, tạo sức mạnh tổng hợp, nền tảng quan trọng cho sự phát triển mạnh mẽ trong việc triển khai thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương./.