Đồi Khau Cả - nơi diễn ra cuộc mít tinh giành chính quyền tại Sơn La ngày 26/8/1945.

Ảnh tư liệu

Tại Sơn La, Chi bộ nhà tù Sơn La được thành lập (tháng 12/1939), dưới sự lãnh đạo Chi bộ, phong trào cách mạng ở Sơn La phát triển nhanh chóng. Chớp thời cơ đó, Chi bộ nhà tù Sơn La đã đề ra kế hoạch và chuẩn bị mọi mặt để tổ chức các cuộc vượt ngục, nhanh chóng tỏa về các địa bàn hoạt động, tham gia lãnh đạo khởi nghĩa, giành chính quyền ở các địa phương. Tại khu căn cứ cách mạng Mường Chanh, cả 8 bản đều có cơ sở cách mạng. Từ đây, phong trào cứu quốc trong toàn tỉnh phát triển mạnh mẽ khắp các châu, toàn tỉnh đã có trên 60 cơ sở cách mạng. Các tổ thanh niên cứu quốc, đội du kích được thành lập, chuẩn bị mọi điều kiện để khi thời cơ đến, sẽ phát động tổng khởi nghĩa trong toàn tỉnh.          

Tháng 8/1945, phong trào cách mạng ở Sơn La lúc này rất sôi nổi. Ngày 19/8/1945, Trung đội du kích Mường Chanh cùng đông đảo nhân dân tiến vào bao vây nhà chánh phìa buộc chúng đầu hàng và trao nộp ấn tín cho cách mạng. Cuộc khởi nghĩa ở Mường Chanh thắng lợi nhanh chóng. Ngày 21/8/1945, đồng chí Chu Văn Thịnh đã triệu tập cuộc họp Ban lãnh đạo khởi nghĩa phân công từng người chịu trách nhiệm lãnh đạo khởi nghĩa ở các châu. Ngay đêm 22/8/1945, các lực lượng vũ trang được huy động nhanh chóng tỏa về các châu phối hợp với đông đảo nhân dân đứng lên khởi nghĩa.        

Chỉ trong một thời gian ngắn từ ngày 19/8/1945, khởi đầu từ căn cứ Mường Chanh, khởi nghĩa giành chính quyền đã liên tiếp thắng lợi ở các châu Mường La, Thuận Châu, Mai Sơn, Yên Châu. Trước đó, tại Châu Phù Yên, ngày 23/7/1945, khởi nghĩa đã toàn thắng, là châu đầu tiên trong tỉnh Sơn La giành được chính quyền. Tại châu Mộc Châu và Quỳnh Nhai, đến đầu tháng 9 và tháng 10 năm 1945 cũng được giải phóng.            

Ở tỉnh lỵ Sơn La, trước áp lực mạnh mẽ của cách mạng, ngày 25/8/1945, địch chấp nhận đầu hàng, nộp vũ khí. Ngày 26/8/1945, một cuộc mít tinh lớn được tổ chức trên đồi Khau Cả, hàng ngàn quần chúng nhân dân kéo đến dự và tỏ rõ thái độ ủng hộ Việt Minh, ủng hộ chính quyền cách mạng. Ủy ban cách mạng lâm thời ra mắt đồng bào, tuyên bố khởi nghĩa ở Sơn La hoàn toàn thắng lợi. 

Cách mạng tháng Tám thành công là kết quả tất yếu của quá trình vận động, tuyên truyền xây dựng cơ sở cách mạng của Đảng mà trực tiếp là Chi bộ Nhà tù Sơn La đã biết phát huy cao độ tinh thần đoàn kết, yêu quê hương, bản mường, chí căm thù quân xâm lược, ách áp bức bất công của bọn quan lại phong kiến của đồng bào các dân tộc. Mặt trận Việt Minh Sơn La đã chủ động chớp thời cơ, sử dụng phương pháp cách mạng linh hoạt, mềm dẻo nhưng kiên quyết, vận dụng sáng tạo đường lối cách mạng đúng đắn của Đảng vào thực tiễn địa phương miền núi có nhiều dân tộc, tranh thủ tầng lớp trên tiến bộ, tập hợp đông đảo quần chúng tạo thành sức mạnh tổng hợp, triệt để cô lập kẻ thù chính, xây dựng lực lượng chính trị của quần chúng, xây dựng lực lượng vũ trang, tạo những điều kiện vô cùng quan trọng để cuộc khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi.          

Giáo dục truyền thống cách mạng cho học sinh tại Di tích quốc gia đặc biệt Nhà tù Sơn La.
Ảnh: PV

Tổng khởi nghĩa tháng 8/1945 ở Sơn La nổ ra trong điều kiện thời cơ khởi nghĩa đã chín muồi, kẻ thù hoang mang cực độ nên tan rã từng mảng lớn, lực lượng quần chúng đã được tập dượt và chuẩn bị sẵn sàng, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Mặt trận Việt Minh, lực lượng cách mạng của toàn dân mà nòng cốt là các đội Thanh niên cứu quốc đã vùng lên lật đổ chính quyền thực dân và phong kiến tay sai, giành chính quyền về tay nhân dân.          

Ý nghĩa của Cách mạng Tháng Tám thành công là một trong những trang sử vẻ vang nhất, chói lọi nhất và là bước ngoặt vĩ đại nhất trong lịch sử đấu tranh giành độc lập dân tộc của cách mạng nước ta. Nó đánh dấu bước chuyển biến cực kỳ to lớn trong lịch sử dân tộc ta, đập tan ách cai trị hà khắc của thực dân trong suốt 57 năm kể từ khi thực dân Pháp xâm chiếm Sơn La; lật đổ chế độ quan lại phìa tạo phong kiến hàng ngàn năm thống trị nhân dân các dân tộc Sơn La. Cách mạng Tháng Tám thắng lợi trong cả nước nói chung và Sơn La nói riêng đã đưa nhân dân ta bước vào kỷ nguyên mới, đó là độc lập, tự do và CNXH. Nhân dân các dân tộc Sơn La thoát khỏi ách áp bức, nô lệ, trở thành người làm chủ đất nước, quê hương, bản mường, cùng đoàn kết xây dựng cuộc sống ấm no và bảo vệ nền độc lập tự do của dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng.         

Bài học kinh nghiệm thành công của Cách mạng Tháng Tám ở Sơn La, đó là các cơ sở cách mạng ở địa phương đã biết phát huy cao độ tinh thần đoàn kết, yêu nước và ý chí căm thù quân xâm lược và tay sai, biết tranh thủ tầng lớp có thể tranh thủ được, triệt để cô lập kẻ thù chính. Các cơ sở cách mạng Sơn La đã quán triệt chủ trương xây dựng và phát triển phong trào quần chúng cách mạng ở nông thôn, áp dụng sáng tạo vào hoàn cảnh miền núi có nhiều dân tộc cùng sinh sống; tích cực chuẩn bị lực lượng, chớp thời cơ, phát động toàn dân khởi nghĩa giành chính quyền từng phần, tiến lên Tổng khởi nghĩa. Đã kết hợp chặt chẽ, linh hoạt các hình thức đấu tranh vũ trang với chính trị, thuyết phục và tranh thủ chớp thời cơ, tạo nên sức mạnh tổng hợp của lực lượng cách mạng để chiến thắng kẻ thù.  Tích cực xây dựng cơ sở quần chúng cách mạng, bồi dưỡng nhân cốt, nâng cao nhiệt tình và khả năng tổ chức, lãnh đạo quần chúng, tính chủ động sáng tạo của đội ngũ cán bộ địa phương tạo tiền đề cho việc xây dựng Đảng bộ Sơn La sau này. Đó là điều kiện chủ yếu góp phần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nhân tố quyết định thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám 1945 ở Sơn La.

Nguồn: baosonla.org.vn