Thứ nhất, về hoạt động giám sát của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND:

Hoạt động giám sát của Thường trực và các Ban của HĐND không phải là nội dung mới nhưng luôn mang tính thời sự, bởi đó là hoạt động thường xuyên đảm bảo thực hiện quyền lực của cơ quan dân cử theo quy định của pháp luật. Trong quá trình thực hiện chức năng giám sát cần tuân theo các nguyên tắc sau: Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm khách quan, công khai, minh bạch, hiệu quả... Trong những năm qua, Đảng đoàn HĐND tỉnh đã lãnh đạo, định hướng hoạt động giám sát của HĐND và các cơ quan của HĐND tỉnh đảm bảo thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định, không ngừng đổi mới, cải tiến phương thức hoạt động.

Căn cứ Nghị quyết về Chương trình giám sát hàng năm của HĐND và tình hình thực tế tại địa phương, Thường trực HĐND và các Ban HĐND tỉnh đã chủ động xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát cụ thể cho từng tháng, từng quý, cho từng cuộc giám sát, trong đó nêu rõ mục đích, yêu cầu, phạm vi và đối tượng giám sát, thời gian tiến hành và đề cương chi tiết của nội dung giám sát. Đảm bảo cung cấp đầy đủ cơ sở pháp lý, thông tin, tài liệu phục vụ cho hoạt động giám sát, nhằm có đủ căn cứ phân tích, đánh giá một cách chính xác, toàn diện, đưa ra các ý kiến sâu sát và có chất lượng cao. Thực hiện đa dạng hoá các hình thức giám sát và phương thức thực hiện, kết hợp giữa giám sát chung và giám sát chuyên đề; giữa việc giám sát qua nghe báo cáo của các cơ quan, đơn vị với việc giám sát trên các văn bản có liên quan và giám sát thực tế tại địa bàn cơ sở. Thực tế giám sát cho thấy việc kết hợp điều tra, khảo sát có tác dụng hỗ trợ tích cực nâng cao chất lượng giám sát, là cơ sở để nhận định, đánh giá và có cái nhìn khách quan, toàn diện kết quả triển khai thực hiện nhiệm vụ của đối tượng chịu sự giám sát.

Sau mỗi cuộc giám sát, đối với những vấn đề nóng bỏng, bức xúc cần được chỉ đạo giải quyết kịp thời, Đoàn giám sát đã chủ động đề xuất với Thường trực HĐND tỉnh có công văn chuyển tới UBND tỉnh, các ngành chức năng đề nghị giải quyết; đồng thời tổng hợp và báo cáo kết quả giám sát: khẳng định kết quả đạt được; những vướng mắc, tồn tại, nguyên nhân; những vấn đề bất cập phát hiện trong chính sách, trong công tác chỉ đạo, điều hành; những ý kiến, đề xuất từ cơ sở về các biện pháp nhằm tháo gỡ có hiệu quả những nội dung đặt ra. Hoạt động theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc tiếp thu, xử lý các kiến nghị qua giám sát được quan tâm thực hiện với quan điểm đây chính là mấu chốt có ý nghĩa quyết định đến hiệu quả giám sát. Tuỳ theo mức độ có thể trình ra kỳ họp gần nhất của HĐND để xem xét, giải quyết.

Tăng cường phối hợp giám sát với Thường trực HĐND, các Ban của HĐND cấp huyện trong việc tổ chức hoạt động giám sát tại địa phương hay tự giám sát tại địa phương theo nội dung, đề cương Đoàn giám sát của tỉnh xây dựng và có văn bản báo cáo để tổng hợp kết quả giám sát trong toàn tỉnh. Sự phối hợp này là hết sức cần thiết, khách quan, hiệu quả và toàn diện vì: Với điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, trình độ dân trí ... rất khác biệt giữa các vùng miền của một tỉnh miền núi, cần thiết phải có những nhận định, đánh giá việc thực hiện trên các vùng miền khác nhau để có những quyết sách phù hợp, sát thực tiễn. Tăng cường phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hoạt động giám sát. Quyết định trưng tập những cán bộ am hiểu chuyên môn, nghiệp vụ để tham gia Đoàn giám sát khi cần thiết. Thực tiễn đã khẳng định thông qua hoạt động phối hợp giám sát đó, HĐND tỉnh đã có được những thông tin đầy đủ và toàn diện hơn, hoạt động giám sát chặt chẽ hơn và các phát hiện hoặc đề xuất, kiến nghị thiết thực, có hiệu lực hơn.

Thứ hai, công tác điều hành kỳ họp HĐND

 Trong những năm qua, HĐND các cấp luôn  chú trọng cải tiến và nâng cao chất lượng, hiệu quả kỳ họp HĐND.Việc chuẩn bị nội dung, chương trình kỳ họp được thực hiện theo quy định và ngày càng được công khai, dân chủ.Tuy nhiên, còn nhiều việc phải quan tâm hơn để kỳ họp thực sự có chất lượng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương.

Để kỳ họp HĐND đạt chất lượng, hiệu quả cao cần có sự gắn kết chặt chẽ từ bước chuẩn bị, tổ chức, điều hành đến giải quyết các công việc ngay sau kỳ họp.

1- Trước hết, chương trình kỳ họp cần được sắp xếp hợp lý và khoa học để thời gian của kỳ họp không kéo dài, dành nhiều thời gian cho đại biểu tập trung vào thảo luận và chất vấn. Cụ thể, không dành  nhiều thời gian (một buổi) cho phiên họp trù bị (Thời gian cho phiên trù bị khoảng 30 phút) trước khai mạc phiên chính thức; ban hành Quyết định của Thường trực HĐND tỉnh quy định việc gửi các báo cáo và báo cáo tóm tắt trình tại các kỳ họp cho đại biểu HĐND tỉnh và đại biểu dự kỳ họp HĐND tỉnh. Rút ngắn thời gian đọc các báo cáo, đề án, dự thảo nghị quyết; các báo cáo phải đi thẳng vào trọng tâm, lựa chọn các báo cáo đọc trước kỳ họp và báo cáo gửi đại biểu nghiên cứu, như vậy đòi hỏi tính tích cực, chủ động nghiên cứu của các đại biểu.

Với vai trò chủ toạ kỳ họp của Thường trực HĐND tỉnh phải chủ động, linh hoạt trong điều hành theo các nội dung đã được kỳ họp thông qua, ban hành thông báo phân công tổ giúp việc cho Tổ thư ký và chủ toạ kỳ họp, dự thảo các văn bản, chuẩn bị tài liệu, kịch bản điều hành giúp Thường trực HĐND tỉnh chủ động điều hành theo từng phiên của kỳ họp.

Việc thảo luận tổ, nhằm rút ngắn thời gian tổ chức kỳ họp và nâng cao chất lượng báo cáo tiếp thu, giải trình của UBND tỉnh, trong những năm qua, trước mỗi kỳ họp Thường trực HĐND tỉnh ban hành văn bản trong đó gửi kèm các tài liệu sẽ trình tại kỳ họp để các tổ đại biểu HĐND tổ chức họp tổ tham gia ý kiến vào các nội dung trình và tổng hợp gửi về Thường trực HĐND tỉnh để tổng hợp báo cáo gửi UBND tỉnh tiếp thu giải trình tại kỳ họp, không tổ chức họp tổ đại biểu trong thời gian diễn ra kỳ họp, như vậy kỳ họp sẽ rút ngắn được ½ ngày, đồng thời UBND tỉnh có thời gian nghiên cứu, tiếp thu, giải trình có hiệu quả và chất lượng hơn.

Việc chủ động điều hành của chủ toạ kỳ họp tại phiên chất vấn góp phần thành công cao trong kỳ họp. Xác định nội dung quan trọng này Thường trực HĐND tỉnh đã triển khai thực hiện như sau: 

(1) Việc gửi nội dung chất vấn do đại biểu HĐND tỉnh thực hiện quyền chất vấn đối với các cá nhân theo quy định; tổ chức hội nghị thống nhất nội dung chất vấn, dự kiến danh sách những người có trách nhiệm trả lời chất vấn trực tiếp tại kỳ họp hoặc trả lời chất vấn bằng văn bản

(2) Việc chất vấn và trả lời chất vấn tại phiên họp toàn thể của HĐND tỉnh được tiến hành theo trình tự, quy định thời gian cụ thể cho việc trả lời chất vấn; quy định người trả lời chất vấn, trách nhiệm của người trả lời chất vấn và cơ quan tổ chức, đề xuất giải pháp tổ chức thực hiện…; chủ toạ đánh giá, kết luận về việc chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp

(3) Báo cáo việc thực hiện những vấn đề đã được tiếp thu qua phiên chất vấn tại kỳ họp trước của HĐND với thời hạn chậm nhất nhất 10 ngày trước ngày khai mạc kỳ họp tiếp theo của HĐND tỉnh.

Việc điều hành xem xét thông qua các nghị quyết tại kỳ họp, yêu cầu UBND tỉnh trình bày tờ trình mà trình thông qua dự thảo nghị quyết, sau đó các đại biểu thảo luận tại hội trường và biểu quyết thông qua từng nghị quyết (trước đây UBND tỉnh trình tờ trình và thư ký kỳ họp trình dự thảo nghị quyết do đó sẽ tốn nhiều thời gian trong việc trình bày các văn bản), những nội dung còn có ý kiến tham gia, Chủ tọa kỳ họp yêu cầu đại diện UBND tỉnh giải trình, Ban của HĐND tỉnh nêu quan điểm và Chủ tọa thống nhất kết luận và biểu quyết. Việc chỉnh lý dự thảo nghị quyết cần được tiến hành nghiêm túc, có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan soạn thảo và cơ quan hữu quan. 

Với cách làm chủ động, linh hoạt trên công tác điều hành kỳ họp HĐND của Thường trực HĐND tỉnh đã được cải tiến và nâng lên, tạo sự chủ động cho chủ toạ kỳ họp, nhận được sự đồng tình, thống nhất cao của đại biểu HĐND tỉnh.

2- Bên cạnh những mặt đã đạt được, công tác điều hành kỳ họp của HĐND tỉnh Sơn La còn có một số tồn tại, vướng mắc như:

- Tài liệu của kỳ họp, một số văn bản  gửi chậm so với thời gian đã quy định, gây khó khăn cho chủ toạ khi điều hành kỳ họp (không có thời gian nghiên cứu sâu)

-  Chưa khắc phục được nhiều tình trạng ngại va chạm trong các phiên chất vấn, chưa có nhiều ý kiến phản biện sâu, nhất là phân tích nguyên nhân những yếu kém tồn tại.

3 - Một số giải pháp đã và đang tổ chức thực hiện

Để công tác điều hành kỳ họp  đạt  hiệu quả cao trong các kỳ họp của HĐND tỉnh. Thường trực HĐND tỉnh Sơn La đã và đang tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

(1) Xác định rõ công tác điều hành kỳ họp là khâu quan trọng để quyết định sự thành công của kỳ họp. Thường trực HĐND tỉnh thống nhất phân công nội dung chủ trì  theo lĩnh vực, tạo sự chủ động cho đoàn chủ toạ kỳ họp. Chuẩn bị tốt những nội dung của kỳ họp, bảo đảm các nội dung được đưa ra tại kỳ họp phải có chất lượng cao, nhất là những nội dung có liên quan đến việc ban hành các cơ chế, chính sách của địa phương.

(2) Chủ toạ kỳ họp chủ động, linh hoạt trong điều hành, hướng đại biểu tập trung bàn thảo vào các vấn đề trọng tâm, bức xúc, vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau để tìm phương án hợp lý, khả thi nhất.

(3) Khắc phục triệt để tốt hơn tình trạng ngại va chạm trong các phiên chất vấn. Để việc điều hành phiên chất vấn và trả lời chất vấn đạt được hiệu quả cao hơn. Phiên chất vấn được truyền hình trực tiếp để đông đảo cử tri trong tỉnh theo dõi; đồng thời phát huy tinh thần trách nhiệm của đại biểu và thủ trưởng các ngành trong giải quyết những vấn đề bức xúc. Để phiên chất vấn tại kỳ họp thực sự sôi động, Chủ tọa kỳ họp điều hành khéo léo, linh hoạt, hướng nội dung chất vấn đi vào trọng tâm vấn đề đặt ra, phát huy tinh thần trách nhiệm của đại biểu, luôn chuẩn bị ý kiến phát biểu để làm rõ vấn đề./.       

Xuân Tứ